15.03.2010 13:04/Washington Post, Jamie Rich
W krajach Zachodniej Afryki dojrzewającym nastolatkom przypala się piersi, żeby chronić je przed zainteresowaniem mężczyzn, niechcianą ciążą i HIV
Zabieg wykonuje najczęściej matka lub inna kobieta z rodziny, używając rozgrzanych w ogniu kamieni bądź kawałków drewna.
Za każdym razem, gdy w porze lunchu wychodziłam z mojego ulubionego baru w kameruńskim mieście Douala, na ulicy otaczała mnie grupka dzieci. Wyciągając do mnie ręce z butelkami pełnymi smażonych orzeszków, wołały: – Madame, proszę, potrzebuję na jedzenie.
Nigdy nic od nich kupiłam. Ten krótki odcinek, jak dzielił bar od mojej terenowej Toyoty, starałam się pokonać jak najszybciej, biegnąc do samochodu z moją dwuletnią córką na rękach. Czasami rozdawałam cukierki albo trochę mięsa, które zostało mi z lunchu. Podobnie jak inne żony obcokrajowców pracujących w tym ubogim kraju, najczęściej starałam się po prostu unikać gromadek zdesperowanych dzieciaków.
Jednak któregoś razu zobaczyłam rzecz, wobec której nie sposób było przejść obojętnie. W tłumie dostrzegłam chudą dziewczynkę, która jedną ręką przyciskała do piersi butelkę z orzechami, a drugą machała w moją stronę – nieświadoma, że właśnie zsunęło się jej ramiączko koszulki, odsłaniając długą, szeroką bliznę w miejscu, gdzie powinien znajdować się sutek.
W 2006 roku o praktyce przypalania piersi stało się głośno za sprawą kampanii zainicjowanej przez organizację pozarządową. Od tego czasu amerykański rząd uwzględnia to zjawisko w dorocznych raportach na temat przestrzegania praw człowieka za granicą. Mimo to zwyczaj ten nadal jest praktykowany, a jego ofiarą pada co czwarta dziewczynka w Kamerunie. Niektóre matki przypalają dziewczynkom piersi rozgrzanymi kamieniami; inne używają do tego celu gorących plantanów. Bywa, że kobiety smarują rosnące piersi swoich córek naftą albo specjalnymi mieszankami ziołowymi.
Co sprawia, że matka jest gotowa okaleczyć w taki sposób własną córkę? Zapytałam o to kilka osób z mojej okolicy: dziewczynek i ich matek, a także lekarzy i działaczy społecznych. Wiele z moich rozmówczyń twierdziło, że przypalanie stanowi naturalne panaceum na wcześnie rosnące piersi. Kobiety próbowały mnie przekonać, że eliminując oznaki dojrzewania u swoich córek, chronią je przez HIV i ciążą. Jedna powiedziała, że robi to z miłości.
Praktyka przypalania piersi automatycznie budzi skojarzenia z okaleczaniem narządów płciowych, które – choć rozpowszechnione w innych krajach afrykańskich – w Kamerunie praktykowane jest bardzo rzadko. Oba zabiegi mają na celu zachowanie czystości dziewcząt, chociaż osoby zajmujące się problemem przypalania piersi twierdzą, że zwyczaj ten rozpowszechnił się przede wszystkim jako metoda walki z rosnącą liczbą nastoletnich ciąż.
Na początku próbowałam dowiedzieć się czegoś o tym zwyczaju od kobiet z biura mojego męża. Większość z nich sprawiała wrażenie, jakby nie miały pojęcia, o czym mówię. Opiekunka mojej córki twierdziła, że nigdy o czymś takim nie słyszała. Dopiero kilka tygodni później wyznała, że jej kuzynka miała przypalane piersi. Z czasem otwierały się przede mną inne kobiety. Ich opowieści odsłaniały przede mną nie tylko szczegóły takich zabiegów, ale i ich cel: zachowanie niewinności młodych dziewczynek.
Nastoletnie ciąże są w Kamerunie bardzo powszechne. Pracownicy służby zdrowia szacują, że około 30 proc. kobiet zachodzi w niechcianą ciążę.
Caroline Nkeih, lekarz weterynarii i matka czwórki dzieci opowiada, że zna dwie rodziny, w których dziewczynki zaszły w ciążę w wieku 12 lat. Dlatego w jej opinii zalety przypalania piersi przeważają nad fizycznymi i emocjonalnymi konsekwencjami tego zabiegu. Dwa lata wcześniej sama poddała tej praktyce swoją 10-letnią córkę Endam.
– Rosnące piersi budzą zainteresowanie u chłopców – tłumaczy Nkeih. Do zabiegu użyła drewnianego tłuczka od moździerza. Po rozgrzaniu go nad ogniem, masowała nim każdą pierś córki przez pięć minut. Zabieg musiała powtórzyć, ponieważ piersi Endam nadal rosły.
Ginekolog-położnik Serges Moukam mówi, że ciężarne dziewczynki pomiędzy 12. a 17. rokiem życia stanowią od 25 do 30 proc. jego pacjentek w Douala. Do tak dużej liczby nastoletnich ciąż przyczynia się powszechność seksu pozamałżeńskiego, a także gwałty. Według niego, przypalanie piersi nie zapobiega ani jednemu, ani drugiemu. – Bardzo rzadko zdarza się, żeby 13-letnia dziewczynka była jeszcze dziewicą – zauważa Moukam
Flavien Ndonko, antropolog z agencji rozwojowej German Agency for Technical Cooperation, stoi na czele organizacji non profit, która w 2006 roku przeprowadziła kampanię przeciwko przypalaniu piersi. – To jest okaleczanie ciała – zaznacza – i dlatego jest sprzeczne z prawami kobiet.
Wśród możliwych powikłań po zabiegu Ndonko wymienia wrzody, infekcje, deformację piersi, problemy z laktacją, guzy, prawdopodobieństwo rozwinięcia się raka piersi oraz stres.
Ndonko po raz pierwszy usłyszał o tej praktyce w 2005 roku, kiedy przeprowadzał szkolenie dla nastoletnich matek i ofiar gwałtów. W 2006 roku niemiecka organizacja zrobiła wywiad wśród 5651 dziewcząt pomiędzy 10. a 22. rokiem życia. Okazało się, że 24 proc. z nich było ofiarami przypalania piersi. – Ludzie myślą, że w ten sposób chronią swoje córki przed niechcianą ciążą – tłumaczy Ndonko. – Ale to nie działa. Przecież nie tylko piersi przyciągają mężczyzn. Co będzie następne? Wytną im usta, oczy i nosy?
Historie kobiet, z którymi się spotkałam, potwierdzały słowa Ndonko. Trzynastoletnia Dolvine Massach z Douala opowiedziała mi, że po raz pierwszy miała przypalane piersi dwa lata temu. Starszy brat zawołał ją do kuchni, gdzie jej matka nad ogniem podgrzewała plantany, i popchnął dziewczynkę na drewnianą ławę. Dolvine pamięta, jak krzyczała z bólu, kiedy kobieta przycisnęła do jej piersi gorące jeszcze owoce. Po roku takich zabiegów (czasami nawet trzech w tygodniu), dziewczynka cały czas czuje paniczny lęk przed każdym wejściem do kuchni.
Justine Kwachu, dyrektorka i współzałożycielka Women in Alternative Action, organizacji promującej równość kobiet, uważa, że aby zapobiec takim praktykom, potrzebna jest nie tylko edukacja seksualna, ale również odpowiednie rozwiązania prawne, które pozwoliłyby uznać przypalanie piersi za przestępstwo. Działaczka próbuje przekonać kameruńskich parlamentarzystów do wprowadzenia ustawy antydyskryminacyjnej, która pozwoliłaby skazać na 10 lat więzienia osobę przyłapaną na wykonywaniu zabiegu.
Nie wszyscy zgadzają się z takim podejściem. Emilia Lifaka, jedna z 25 kobiet w kameruńskim parlamencie, uważa, że potrzebny jest większy nacisk na edukację, a nie nowa ustawa. Posłanka, reprezentująca region, w którym według lokalnych mediów odsetek nastoletnich ciąż jest wyjątkowo wysoki, twierdzi, że dziś bardzo niewiele kobiet praktykuje przypalanie piersi.
Innego zdania jest Ndonko. Mówi mi, że pomimo rosnącej świadomości w społeczeństwie, codziennie słyszy o kolejnych przypadkach okaleczania dojrzewających dziewczynek.
Jakiś czas temu podeszła do mnie inna nastolatka sprzedająca orzechy. Zapytałam, czy słyszała o praktyce przypalania piersi. Zawstydzona, skinęła głową i powiedziała mi, że spotkało ją to dwa lata temu.
Źródło: http://wiadomosci.onet.pl/1603513,2678,1,kioskart.html, 16.03.2010
